Bieszczady

Informacje ogólne

Bieszczady zajmują najbardziej na południowym-wschodzie wysunięty skrawek Polski. Stanowią one częsć głównego łuku karpackiego i są pierwszym członem Karpat Wschodnich, zaczynających się od doliny Sanu, Osławy, Osławicy i Laborca. W granicach Polski znajduje się jedynie skrajnie zachodnia ich częsć, czyli Bieszczady Zachodnie przechodzące ku zachodowi (za Przeł. Łupkowską) w Beskid Niski, natomiast ku wschodowi (za Przeł. Użocką) w Bieszczady Wschodnie. Po południowej stronie wododziału karpackiego, na Słowacji noszą one nazwę Bukovske Vrchy. Podział turystyczny tych gór kłóci się często z jednostkami fizycznogeograficznymi. Na szczególną uwagę zasługuje przyroda bieszczadzka.

Klimat Bieszczadów, jest dość zróżnicowany i ściśle wiąże się z rzeźbą terenu i wysokością n.p.m. Wyraźny jest tu wpływ kontyntntalnych mas powietrza napływających znad Europy Wschodniej i niosących niskie temperatury w zimie i wysokie latem. Miesza się ono z suchym powietrzem znad Nizin Węgierskich. Średnia temp. roczna wynosi 5 C, w lecie osiąga ona 16 C a w zimie spada do -5 C. Opady roczne od 800 mm w rejonie Przedgórza Bieszczadzkiego osiągają swe maksimum w rejonie pasm okalających Cisną i wynoszą tam 1150 mm. Największa ilość opadów przypada na lipiec (140-150 mm). Stosunkowo suche i dogodne do uprawiania turystyki są: styczeń i luty oraz przełomy maja i czerwca oraz sierpnia i września. Pokrywa śnieżna zalega w Bieszczadach przez 150-200 dni osiągając grubość w wyższych partiach nawet do 200-300 cm.

Rzeki Bieszczadów

Rzeki Bieszczadów, odprowadzają swe wody do Morza Bałtyckiego, wyjątek stanowi tu dorzecze Strwiąża w ok. Ustrzyk Dolnych należące do zlewni Morza Czarnego. Główną rzeką jest San wypływający na wschód od szczytu Piniaszkowy (961 m) w rejonie Przeł. Użockiej. Największymi jego dopływami w rejonie Bieszczadów są: Osława (dł. około 55 km) wypływająca na południowo-zachodnich stokach Matragony; Solinka (45 km) biorąca swój początek pod Rosochą i Strybem; Hoczewka (25 km), zwana w swym górnym biegu Jabłonką, ze źródłami w rejonie Wołosania; Wetlina zbierająca wody z Górnej Solinki wypływającej spod Krzemieńca (1221 m) i Małej Rawki (1267 m) i Wetlinki płynącej spod Połóniny Wetlińskiej oraz północnych stoków Działu; Wołosaty wypływający w kotle pomiędzy Krzemieniem, Szerokim Wierchem i Tarnicą. W przeważającej mierze rzeki te płyną dolinami równiległymi do grzbietów podkreślając, zwłaszcza w rejonie Otrytu, Ostrego i Żukowa, rusztowy charakter tych gór. W wielu miejscach tworzą atrakcyjne widokowo przełomy jak np.: San pod Kiczerą Sokolicką, Czereszenką i przez Pasmo Otrytu; Solinka koło Bukowa oraz powyżej Terki; Górna Solinka pomiędzy a Działem; Wetlina koło Zawoju oraz Prowcza pomiędzy Połoninami Wetlińską a Caryńską.

Podział turystyczny

• pasmo graniczne pomiędzy Przeł. Łupkowską a Przeł. Użocką, stanowiące wododział karpacki z kulminacjami Okrąglika(1100 m), Rabiej Skały (1199 m), Kremenarosa (1221 m), Rozsypańca (1273 m) - gdzie łączy się z pasmem połonin - oraz Połoniny Bukowskiej (Kińczyk Bukowski 1251 m);
• pasmo połonin od Smereka (1222 m) poprzez Połoniny: Wetlińską (1253 m) i Caryńską (1297 m), gniazdo Tarnicy (1346 m) do Rozsypańca (1273 m);
• pasmo Wysokiego Działu z kulminacją Wołosania (1071 m) i rozległym masywem Chryszczatej (997 m) pomiędzy dolinami Osławy, Hoczewki i Solinki;
• pasmo Łopiennika (1069 m) i Durnej (979 m) zwane też "grzbietem baligrodzkim" rozciągające się pomiędzy dolinami Jabłonki i Solinki.
• pasma na północ od Sanu (wg geografów Przedgórze Bieszczadzkie) czyli Otryt (Trochaniec 939 m), Ostre (804 m), Żuków (768 m) i Jaworniki (909 m).

Podział fizykogeograficzny

Podziały geograficzne opierają się głównie na koncepcji Mieczysława Klimaszewskiego i Jerzego Kondrackiego.

Wg Klimaszewskiego granica od Przeł. Łupkowskiej kieruje się na wschodzie wzdłuż doliny Smolniczka do Osławy i w górę do Przeł. Szczerbanówka a następnie w dół biegu Solinki do Sanu i do jego źródeł pod Przeł. Użocką. Kondracki prowadzi granicę od Przeł. Łupkowskiej doliną Osławy i od jej ujcia do Sanu w górę tej rzeki pod Przeł. Użocką.

Pasma Otrytu, Ostrego i Żukowa zaliczane są więc przez geografów do tzw. Przedgórza Bieszczadzkiego, traktowanego jako częć Gór Sanocko-Turczańskich. Pasma Wysokiego Działu oraz Łopiennika-Durnej Klimaszewski włącza do Beskidu Niskiego.